با توجه به اهمیت آب در زندگی بشر و همچنین تاثیر آن در پیشبرد اهداف و برنامه‌های کشورهای مختلف، مساله آب در قرن ۲۱ به عنوان یک چالش فراگیر بشری مورد توجه قرار گرفته است به گونه‌ای که تاکید جهانی بر این است که تمام دولت‌ها و ملل به مقوله آب توجه بیشتری کنند.
به گزارش موج، مساله آب به ویژه آب شیرین با توجه به وضعیت جغرافیایی کشور ما و قرار گرفتن آن درمنطقه خشک و نیمه خشک از حساسیت بیشتری برخوردار است و ما از گذشته دور با کمبود آب و عدم توازن توزیع مکانی و زمانی آن روبه رو بوده‌ایم.دامنه بارندگی در ایران از حداکثر ۲۰۰۰میلی‌متر در سواحل شمالی تا ۵۰ میلی متر در کویر مرکزی متغیر است البته در سال‌های آبی گذشته این مقدار کاهش چشم گیری داشته است.
به گفته کارشناس، از مجموع میانگین بارندگی سالانه کشور تنها ۲۰ درصد آن به مصرف شرب، صنعت و کشاورزی میرسد و ۸۰ درصد باقی مانده به دلیل عدم مدیریت منابع آب به دریا سرازیر و مابقی نیز تبخیر می‌شود.
محدودیت منابع آب شیرین در ایران، استحصال غیراستاندارد آب‌های زیرزمینی، عدم مهار آب‌های سطحی و جاری، افزایش آلودگی منابع آب ناشی از پساب‌های خانگی، کشاورزی، صنعتی و غیره، نبود برنامه درازمدت مدیریت منابع آب، مسائل و مشکلات ناشی از نارسایی اقتصادی و مالی، کمبود مراکز تحقیقاتی، علمی و مطالعاتی منابع آب و عدم وجود بانک‌های اطلاعاتی دقیق از آمار ذخایر، منابع و مصرف آب از مهمترین چالش‌های فراروی مدیریت پایدار آب در ایران تلقی می‌شود.
ناگفته نماند بخش کشاورزی با ۹۲ درصد بزرگترین و مهمترین مصرف‌کننده آب در کشور به شمار می‌رود و بیش از ۸۰ درصد اتلاف منابع آب به دلیل عدم استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری در این بخش به هدر می‌رود.
تعدادی از کارشناسان معتقدند که مدیریت منابع آب کشور در شرایط فعلی مدیریت مناسبی نیست و موجب شده تا طی سال‌های اخیر شاهد کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و نیز کاهش سطح زیرکشت کشاورزی در برخی مناطق باشیم.
براساس دستور وزارت نیرو دشت‌های متعددی از جمله دشت‌های اطراف تهران و استان بوشهر به دلیل کمبود آب‌های زیرزمینی دچار افت شدید منابع آبی شده و این دشت‌ها به عنوان دشت‌های ممنوعه اعلام شده‌اند که این امر نیز لطمات زیادی را به بخش کشاورزی وارد می‌آورد.
باید خاطرنشان کرد: الگوی مصرف آب آشامیدنی بر اساس اعلام بانک جهانی برای یک نفر در سال، یک متر مکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر، ۱۰۰ متر مکعب در سال است. بر این اساس، در کشور ما ۷۰ درصد بیشتر از الگوی جهانی آب مصرف می‌شود!
همچنین براساس آمار اعلام شده، میانگین آب مصرفی سرانه جهان (صنعتی، کشاورزی و آشامیدنی) در حدود ۵۸۰ مترمکعب برای هر نفر در سال است که این رقم در ایران حدود ۱۳۰۰ مترمکعب در سال است که این امر بیانگر اتلاف منابع آب و اسراف بیش از حد منابع حیاتی می‌باشد.
مقدار مصرف سرانه آب لوله کشی آشامیدنی در شهرهای ایران در حدود ۱۴۲ متر مکعب در سال است که از مصرف سرانه برخی کشورهای اروپایی پرآب، مانند اتریش (۱۰۸ مترمکعب درسال) و بلژیک (۱۰۵ مترمکعب درسال) بیشتر است که یکی از دلایل این امر آن است که در ایران از آب آشامیدنی تصفیه شده برای شستشوی اتومبیل، حیاط، آبیاری باغچه‌ها، استحمام، لباسشویی و ظرفشویی استفاده می‌شود. در حالی که در اکثر کشورها آب آشامیدنی از آبی که به سایر مصارف میرسد، جداست.
براساس گزارشات وزارت نیرو میزان هدررفت آب در کشور ما ۲۸ تا ۳۰ درصد است درحالی که این مقدار اتلاف در دنیا ۹ تا ۱۲ درصد گزارش شده است که یکی از عوامل اصلی آن برداشت‌های غیرمجاز از شبکه آب رسانی و فرسودگی تاسیسات آب و شبکه‌های آبرسانی است.
گفتنی است آب‌های به حساب نیامده مانند آبی که برای کولرهای آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به دلیل دقیق نبودن کنتورهای آب قابل محاسبه نیستند که این امر نیز موجب افزایش میزان اتلاف آب می‌شود.
در این میان باتوجه به مصرف بیش از حد انرژی در کشور و همچنین کاهش منابع آبی، اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف، مناسبترین و منطقی‌ترین راه حل برای گذراز بحران‌های موجود به نظر میرسد.
در مسیر اصلاح الگوی مصرف در بخش آب شاهد بهترین گزینه عمل به بندها وتبصره‌های موجود به بخش آب در قانون برنامه چهارم توسعه باشد.
در این قانون دولت مکلف شده است با توجه به جایگاه محوری آب در توسعه کشور، منابع آب کشور را با نگرش مدیریت جامع و توام عرضه و تقاضا در کل چرخه آب با رویکرد توسعه پایدار در واحدهای طبیعی حوزه‌های آبریز با لحاظ کردن ارزش اقتصادی آب، آگاه‌سازی عمومی و مشارکت مردم، هدف‌های مشخص شده در سند چشم انداز بیست ساله را محقق سازد.
در این راه استقرار نظام بهره‌برداری مناسب از آب با استفاده از روش‌های نوین آبیاری، تجهیز منابع مالی مورد نیاز و تمهیدات سازه‌ای و مدیریتی به منظور ایجاد تعادل میان تغذیه و برداشت سفره‌های آب زیرزمینی در دشت‌هایی با تراز منفی، توجه به ارزش اقتصادی آب در هریک از حوزه‌های آبریز، تنظیم- انتقال و استفاده حداکثر از آب‌های رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک به منظورتسریع در اجرای طرح‌ها، مبادله آب با کشورهای همجوار با رعایت اصل ۷۷ قانون اساسی و ترویج فرهنگ صحیح و منطقی مصرف آب از طریق اصلاح تعرفه‌ها برای مشترکین پرمصرف و همچنین نصب کنتورهای جداگانه برای تمام واحدهای مسکونی و اجرای طرح‌های مدیریت مصرف آب در شهرها و روستاها از جمله مواردی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان به روند اصلاح الگوی مصرف در بخش آب کشور تسریع بخشید.
کپی برداری با ذکر