مایه حیات

در حالت طبیعی، کل آب تجدید شونده کشور، ۱۳۰میلیارد متر مکعب است و اگر همین روند مصرف آب ادامه یابد با کسری ۱۰ میلیارد متر مکعب آب روبرو خواهیم شد که تأمین این میزان آب امکان پذیر نخواهد.

مقدمه

کمبود آب و استفاده نادرست از آن باعث گردید تا ۴۶ راهکار خیلی ساده و پیش پا افتاده، اما مهّم را گردآوری و ارائه نماییم.

شاید در نگاه اوّل، وظیفه ما به عنوان کارشناسان فنی مسائل آب، حل مشکلات فنی و دشوار تأمین، انتقال، تصفیه و توزیع آب هدف اصلی باشد لیکن اطمینان داریم حتی اگر درصد کمی از راهکارهای پیشنهادی تهیه شده را ما و مردم فهیم ما عمل نمایند و قدرشناس قطره های زلال آب باشند حداقل قسمتی از رسالت خود را انجام داده ایم.

بدون شک رعایت همگانی این موارد، آبرسانی و تداوم جریان آب را به دنبال خواهد داشت و متأسفانه عدم رعایت صرفه جویی، کمبود و قطع آب را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. پس یاد بگیریم به جای اسراف و مصرف نادرست این مایه حیات، آن را درست و بهینه مصرف کنیم.

محدودیت منابع آبی کشور از نظر کمی و کیفی، استفاده نادرست از منابع آب های سطحی و زیرزمینی، نبود مدیریت و برنامه ریزی اصولی و صحیح برای استفاده از از مقدار آب موجود و وقوع خشکسالی های چند دهه اخیر، باعث شده اند که مشکلات و مسائل زیادی را برای کشور بوجود آورد.

هزینه های بسیار زیاد تأمین، انتقال و توزیع آب، افزایش بی رویه و غلط مصرف آب و منابع محدود آب قابل استفاده، در آینده ای نزدیک، کشور را با چالش های جدّی مواجه می سازد. اگر جمعیت فعلی کشور را در حدود ۷۰ میلیون نفر در نظر بگیریم، در حال حاضر ۹۲ ۹۰ میلیارد متر مکعب از آب های تجدید شونده مصرف می گردد و چنانچه جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ به ۹۰ میلیون نفر برسد، به ۱۴۰ میلیارد متر مکعب آب نیاز می باشد. در حالی که در حالت طبیعی، کل آب تجدید شونده کشور، ۱۳۰میلیارد متر مکعب است و اگر همین روند مصرف آب ادامه یابد با کسری ۱۰ میلیارد متر مکعب آب روبرو خواهیم شد که تأمین این میزان آب امکان پذیر نخواهد بود.

چنانچه مقادیر ذکر شده بالا را با توجه به سطوح تعریف شده جهانی در خصوص میزان مصرف آب و سرانه آب هر فرد مقایسه نماییم، مشاهده می شود که کشور ایران با یک روند بحران شدید و مزمن آب روبرو است که پیامدهای بسیار ناگوارا و مخرب آن برای نسل های آینده نیز به طور جدی نگران کننده و جبران ناپذیر می باشد. باید همه ی مردم کشور به این واقعیت آگاهی کامل پیدا نمایند که فراوانی آب یک توهم و کمبود آن جدی و خطر آفرین می باشد و بدانیم که فرزنـدان ما متعلـق به زمان آینده هستند و در آن زمان به همه ی امکانات زندگی جهت ادامه حیات نیاز دارند

پس اگر در حال حاضر دلمان به حال نسل خودمان نمی سوزد، بیایید با صرفه جویی و حفاظت همه جانبه از آب، این مهم ترین و اصلی ترین امکان ادامه حیات را لااقل برای فرزندانمان باقی بگذاریم.

لذا با توجه به مطالب گفته شده لازم است تک تک افـراد کشـور با مسئولیـت پذیری کامـل و وجدانی بیدار، نسبت به صرفه جویی و حفاظت هر چه بیشتر از این موهبت با ارزش الهی، شکرگزار عملی این نعمت بی همتای خداوند سبحان باشیم و بیاد داشته باشیم:

شـکر نعمــت نـعـمـتـت افزون کند

کفــر، نعمــت از کفـت بیـرون کـنـد

راهکارهای پیشنهادی برای صرفه جویی آب

شایان ذکر است ارقام ارائه شده در خصوص میزان آب ذخیره شده بر اثر صرفه جویی در راهکارهای پیشنهادی، حاصل بررسی های چندین ساله در کشورهای پیشرفته در زمینه صرفه جویی آب می باشد.

۱) همیشه به یاد داشته باشید از آب حفاظت کنید، زیرا نگهداری از آب و صرفه جویی در مصرف آن کاری بسیار مهم و حیاتی می باشد.

۲) سعی کنید هر روز در جهت صرفه جویی آب، یک کار مثبت انجام دهید. نگران نباشید از این که برخی روش ها در نظر شما کوچک و ناچیز به نظر می آید، زیرا هر قطره آب مهم می باشد. بنا براین به همه آشنایان، دوستان، همسایگان و همکاران محل کارتان یادآوری نمایید در صرفه جویی آب بکوشند.

۳) کارها و اموری را که نگهداری و صرفه جویی هر چه بیشتر از آب را تمرین و تکرار می کنند، مورد تشویق قرار دهید.

۴) در منطقه زندگی خود، از تمام روش های نگهداری آب و قواعد کمتر مصرف کردن آن به صورت مؤثر آگاه شده و آن روش ها را رعایت نموده و به دیگران نیز آموزش دهید.

۵) به فرزنـدان خود آموزش دهید که لازم است از آب حفاظت نموده و در مصرف آن صرفه جویی کنند. حتی الامکان از خرید اسباب بازی هایی که به آب و یا جریان ثابت آب نیاز دارند خودداری نمایید.

۶) همکاران خود را در محل های کار تشویق کنید، با روش های مؤثر، آب را بیشتر محافظت نمایند.

۷) هر جا صحنه های هدر رفتن آب مانند لوله های شکسته آب، آب نماهای خراب، منابع آبی دارای نشت که به حال خود رها شده اند و ... می بینید به شرکت آب و فاضلاب آن منطقه و مسئولان مربوطه گزارش دهید تا رسیدگی های لازم انجام شود.

۸) مراکز آموزشی را تشویق نمایید که به فراگیران خود، روش های نگهداری و صرفه جویی از آب را آموزش و آن آموزش ها را به صورت مثبت افزایش دهند.

۹) وقتی در جایی غیر از منزل خود اقامت دارید مثل هتل ها، اماکن اداری، مؤسسات آموزشی و ... به صرف این که قبض آب را شخص دیگری پرداخت می کند، آب را اسراف نکنید و در صرفه جویی آن بکوشید.

۱۰) به دنبال تدوین برنامه هایی باشید که روش های نگهداری و صرفه جویی از آب را به زائران و مسافران شهر شما نشان می دهد.

۱۱) به دنبال تدوین برنامه هایی باشید که روش های احیاء آب از دست رفته را به منظور آبیاری و استفاده های مفید دیگر آموزش می دهند.

۱۲) حتما لوله ها و شیرهای منزلتان را بررسی نمایید تا هیچ گونه نشتی آب نداشته باشد، زیرا در بسیاری از منـازل ممکن است نشتی آب پنهـان وجود داشته باشد. می گویید چگونـه ؟ بسیار ساده است. برای این کار می توانید پس از یک دوره ۲ ساعته که آبی مصرف نکرده اید، کنتور آب منزل خود را بررسی نمایید، اگر از آخرین رقم مصرفی آب، مقدار بیشتری را نشان می دهد، در جایی از ساختمان منزلتان نشتی آب وجود دارد.

۱۳) همواره شیرهای آب، لوله ها و اتصالات آن ها را کنترل کنید تا چکه نکند. این کار باعث ذخیره ۸۰ لیتر آب در هفته می شود.

۱۴) لوله های آب منزل خود را عایق کنید. به این صورت هنگام نیاز به آب گرم، زودتر به آن دسترسی خواهید داشت.

۱۵) هنگامی که می خواهید دمای آب را تنظیم کنید این تنطیم دمای آب را به وسیله کم کردن جریان آب سرد یا گرم انجام دهید نه با زیاد کردن جریان آب سرد یا گرم.

۱۶) همیشه به جای این که موقع نوشیدن آب، شیر را باز کنید، یک بطری آب سرد از قبل در یخچال خود داشته باشید و از آن استفاده کنید. این کار باعث ذخیره ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۱۷) هنگامی که شیر آب را باز می کنید و منتظر هستید آب گرم در لوله جریان یابد، مقدار آب سردی را که از لوله می رود در ظرفی بریزید تا بعدا از آن در آبیاری گیاهان خانگی استفاده نمایید. این کار بین ۴۰۰ تا ۱۲۰۰ لیتر آب را در ماه ذخیره می کند.

۱۸) هنگامی که مسواک می زنید شیر آب را ببندید. این روش ۱۲ لیترآب در روز را ذخیره می کند. می توان با استفاده از یک لیوان آب، دندان های خود را مسواک بزنید.

۱۹) مدت دوش گرفتن خود را کوتاه کنید. کاهش این مدت زمان حتی به مدت ۲ دقیقه می تواند ۲۸۰۰ لیتر در ماه آب را ذخیره کند. شایان ذکر است با هر دقیقـه دوش گرفتن، بین ۲۰ تا ۴۰ لیتر آب مصرف می شود بنا بر این بهتر است زمان مورد نظر برای دوش گرفتن را کاهش دهید.

۲۰) در حمام از سر دوش هایی استفاده کنید که آب را کم، آهسته و به صورت منظم جاری می کنند. این روش بین ۲۰۰۰ تا ۳۲۰۰ لیتر آب را در ماه ذخیره می کند.

۲۱) در هنگام شستن ظرف ها، ابتدا ظرف مناسبی را تا نیمه پر از محلول آب و مایع ظرف شویی کنید و ظرف ها را در آن بشویید و سپس زیر جریان کم آب، آبکشی نمایید.

۲۲) هنگام شستن ظرف ها به جای این که شیر آب را کاملا بر روی ظرف ها باز کنید از جریان کم آب برای شستشوی آن ها استفاده نمایید و برای خیساندن ظروف موقع شستشو با یک آب پاش کوچک آن ها را بخیسانید. این روش باعث ذخیره آب بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ لیتر در ماه می شود.

۲۳) هنگام شستشوی ظرف ها، از حداقل مواد شوینده ممکن استفاده نمایید تا هنگام آبکشی ظرف ها آب کمتری مصرف شود. این روش باعث ذخیره آب بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ لیتر در ماه می شود.

۲۴) برای شستن میوه و سبزی، ابتدا ظرف مناسبی را تا نیمه از آب و ماده ضد عفونی پر نموده و سپس سبزی و میوه را در آن خیسانده و پس از مدت زمان مورد نظر برای ضدعفونی، زیر جریان کم آب، سبزی و میوه را آب کشی نمایید.

۲۵) فقط در صورتی از ماشین لباسشویی یا ظرفشویی استفاده نمایید که ظرفیت آن ها کاملا پر شده باشند. این کار باعث ذخیره ۳۰۰ تا ۸۰۰ لیتر آب در هفته می شود.

۲۶) برای تمیز کردن پیاده روها و جلوی درب منزل خود از آب لوله کشی استفاده نکنید. برای این منظور از جاروب استفاده نمایید.

۲۷) برای شستن اتومبیل به جای استفاده مداوم از آب می توان از یک سطل آب استفاده کرد. چنانچه اتومبیل خود را برای شستشو به کارواش می برید، مطمئن باشید کارواش مورد نظر، از آب در گردش و یا آب غیر قابل شرب استفاده می کند.

۲۸) کولرهای آبی را هر چند وقت یک بـار بازدیـد نموده و در صـورت اتـلاف آب، از شیرهای شنـاور با دوام و محکم استفاده نمایید.

۲۹) بر روی کولرهای آبی از سایبان استفاده نمایید. این کار درصد زیادی از آب مصرفی را کاهش داده و دمای محیط کولر را خنک تر می کند.

۳۰) در فصل تابستان و به خصوص در گرم ترین ساعات روز که مصرف آب، بیشترین میزان را دارد، سعی کنید مصارف غیر ضروری را کاهش داده تا آب در دسترس همگان باشد و جریان آب قطع نگردد.

۳۱) سعی کنید غذاهای منجمد درون فریزر خود را بدون استفاده از آب، از حالت انجماد خارج کنید یا این که یک شب قبل از مصرف، مواد غذایی را از فریزر بیرون آورده و در طبقات یخچال قرار دهید. برای این کار از میکروفـر نیز می تـوان استفاده نمـود. این کـار باعـث ذخیـره آب بیـن ۲۰۰ تا ۶۰۰ لیـتر آب در ماه می شود.

۳۲) سعی کنید بیشتر درختان و گیاهان بومی مقاوم در برابر کم آبی را در فضاهای سبز بکارید. این روش باعث ذخیره ۴۰۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۳۳) حتی المقدور برای پوشش و زیبایی فضـای سبـز از چمـن استفاده نکنید و در صورت استفاده، چمن ها را بیش از اندازه کود ندهید، زیرا این مسئله باعث می شود هنگام آبیاری، چمن آب بیشتری مصرف کند. بیشتر از کودهایی استفاده کنید که شامل ترکیبات نیتروژن باشند تا رها سازی آب در داخل خاک به آهستگی صورت گیرد.

۳۴) چمن ها را صبح زود یا هنگام غروب آبیاری کنید. مخصوصا وقتی هوا گرم و تبخیر آب بیشتر است از آبیاری آن ها پرهیز نمایید. این کار باعث ذخیره ۱۲۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۳۵) دهانه آبپاش وسایل آبیاری خود را به نحوی تنظیم کنید که هنگام آبیاری، آب فقط روی چمن ها و گیاهان بپاشد و نه این که لبه پیاده روها یا خیابان ها را هم خیس نماید. این روش باعث ذخیره ۲۰۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۳۶) به جای این که برای آبیاری هر روز از آبپاش استفاده کنید، فضای سبز و چمن ها را فقط زمانی که نیاز است آبیاری نمایید. به طور معمول یک بار در هفته آن ها را آب دهید. این روش باعث ذخیره ۴۰۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۳۷) از آبیاری چمن ها در روزهایی که باد می وزد خودداری کنید تا آب بی جهت تبخیر نگردد. این کار باعث ذخیره ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ لیتر آب در هر دفعه می شود.

۳۸) در روزهای سرد و بارانی مقدار آبیاری گیاهان را کمتر کنید و یا از آب پاش های خودکار که آب کمتری مصرف می کنند در این مواقع استفاده نمایید. این کـار باعث ذخیره ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ لیتر آب در هر دفعه می گردد.

۳۹) به منظور تبخیر کندتر آب، در قسمت های خشک باغ ها از کاه و برگ های تر و تازه استفاده کنید. این کار باعث ذخیره ۴۰۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۴۰) از نصب آب نماهای تزئینی خودداری نمایید مگر در صورتی که برای آن ها از آب در گردش استفاده نمایید.

۴۱) اگر در منزل خود استخر دارید از یک صافی جدید استفاده کنید. زیرا صافی های قدیمی در اثر فشار گردش آب به تدریج مقدار آب زیادی را استفاده و هدر می دهند. (بین ۷۲۰ تا ۱۰۰۰ لیتر آب یا بیشتر).

۴۲) به منظور جلوگیری از تبخیر آب استخرها، روی آن را بپوشانید. این کار باعث می شود استخر شما تمیزتر بماند و نیاز کمتری به استفاده از مواد شیمیایی در آب داشته باشد. این روش باعث ذخیره ۵۲۰۰ لیتر آب در ماه می شود.

۴۳) در صورتی که فلاش تانک توالت منزل شما هنگام استفاده از آن در مرحله ریزش آب گیر می کند و آب پیوسته هدر می رود، آن را تعمیر و تنظیم نمایید.

۴۴) زباله های حمامی و مواد دور ریختنی حمام را به جای این که با فشار آب، آن ها را درون چاه آب سرازیر نمایید، در یک سبد مخصوص بریزید و سپس به سطل زباله منتقل کنید. این کار بین ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ لیتر آب را در ماه ذخیره می کند.

۴۵) به جای این که آب را روی تیغه اصلاح (خودتراش) خود سرازیر کنید، تیغه اصلاح خود را با مقدار کم آب بشویید یا آن را درون یک ظرف کوچک آب تمیز نمایید.

۴۶) در صورت ذخیره آب در مواقع قطع احتمالی و جیره بندی آب، آب های ذخیره شده را پس از وصل مجدد آب، دور نریخته و بصورت متناسب استفاده نمایید.

و در پایان بدانیم که می باید بصورت جدی و از همین امروز به فکر صرفه جویی در مصرف آب باشیم و هر روز از خود بپرسیم که امرور چه میزان آب صرفه جویی کرده ایم؟

منابع:  www.loudoun.gov و  www.gdrc.org