وضعیت آب های جهان

 

توزیع فراوانی آب بر روی کره ی زمین  (ارقام به میلیاردمتر مکعب)

نوع آب	میزان	درصد
آبهای جاری	6/42	39
آبهای زیرزمینی	2/2	2
تبخیر آب	2/ 65	69
کل بارش سالیانه بر روی کره زمین	110	100

طبقه بندی کشورها بر اساس میزان سرانه (ارقام به متر مکعب)

وضعیت کشورها	میزان آب
کشورهای پر آب	2500
کشورهای کم آب	1000 تا 2000
کشورهای خشک	زیر 1000

کمبود آب

در هزاره ی سوم ، 15 چالش جدی ، دنیا را مورد تهدید قرار می دهد که بعد از عامل جمعیت ؛ آب دومین چالش جدی بشر خواهد بود .زمانی ، آب را نعمتی پایان ناپذیر می پنداشتیم ، ولی آب به گونه ای روزافزون ، در مکان و زمانی که به آن نیاز داریم در دسترس نیست و در مناطقی که روز به روز بر تعداد آنها نیز افزوده می شود ، منابع کمیاب آب ، توسعه و تهدید امنیت غذایی را تشدید می کندو تا سال 2012 میلادی ، یک میلیارد و 200 میلیون نفر ( حدود 17 درصد از کل جمعیت دنیا ) با مشکل کمبود فیزیکی آب مواجه بودند ، ضمن آنکه حدود 500 میلیون نفر ( حدود 7 درصد از کل جمعیت دنیا ) در خطر بالقوه ورود به چنین مشکلی قرارداشتند .

همچنین 23 درصد جمعیت دنیا ( حدود 1 میلیارد و 600 میلیون نفر ) با مشکل کمبود اقتصادی آب روبرو هستند.نرخ رشد مصرف آب در قرن بیستم ، تقریباً دوبرابر نرخ رشد جمعیت بوده و پیش بینی شده است با روند رو به افزایش جمعیت کره ی زمین تا 20 سال آینده ، از هر 3 نفر انسان ، 2 نفر مشکل تهیه ی آب سالم برای آشامیدن و بهداشت خواهند داشت .

وضعیت کمبود آب دنیا

با فرض آنکه روند تغییرات آب و هوایی در دنیا ، مشابه وضعیت فعلی ادامه یابد ، پیش بینی می شود که در سال 2030 ، نزدیک به 4 میلیارد نفر از مردم دنیا درمعرض خطر کمبود شدید آب خواهند بود.

کمبود فزاینده ی آب ، انسان را با چالش دوگانه ای مواجه می کند که بخشی از آن زیست محیطی و بخش دیگرش سیاسی است . به علت توزیع نابرابر منابع آب شیرین و فشار ناشی از ازدیاد جمعیت این نابرابری نگران کننده در میان جوامع برخوردار از آب و جوامع فاقد آب هرچه بیشتر می شود.

کمبود آب را در یک تقسیم بندی کلی ، می توان به دو نوع تقسیم کرد :

الف ـ کمبود فیزیکی آب

ب ـ کمبود اقتصادی آب

کمبود فیزیکی آب به دسترسی پایین به منابع آبی مانند رودخانه ها ، دریچه ها و ... مربوط می شود ، در حالی که کمبود اقتصادی آب به کمبود زیرساخت های لازم برای بهره برداری از منابع آبی موجود اشاره دارد.عدم دسترسی به آب کافی برای مصارف خانگی و نیز مصارف تولیدی ( مانند بخش کشاورزی و نیزبرخی حوزه های صنعتی ) ، تاثیر مستقیمی بر افزایش فقر و نیز کاهش امنیت غذایی خواهد داشت.   

هیدورولوژیست ها ( متخصصان حوزه ی آب ) معمولاً برای ارزیابی شدت کمبود آب در هر منطقه ، از نسبت آب سالم قابل دسترسی ، بخش بر جمعیت آن منطقه استفاده می کنند .به این ترتیب مناطقی که میانگین دسترسی سالانه به آب برای هر نفر کمتر از 1700 متر مکعب باشد را مناطق دارای تنش آبی می نامند .

اگر در منطقه ای این شاخص به زیر 1000 متر مکعب به ازای هر نفر سقوط کند ، از اصطلاح کمبود شدید آب یا بحران آب استفاده می شود .

 

کشورها را براساس میزان سرانه آب به سه گروه عمده تقسیم می کنند :

کشورهای پرآب :

در این کشورها میزان سرانه آب 2500 متر مکعب و بالاتر است .

 

کشورهای کم آب :

در این کشور ها میزان آب بین 1000 تا 2000 متر مکعب است که کشور ایران جزء این گروه از کشورها طبقه بندی می شود.

 

کشورهای خشک :

این کشور ها کمتر از 1000 متر مکعب سرانه آب دارند لازم به ذکر است این میزان آب را مرز بحران آب نیز می گویند.

در ضمن براساس شاخصهای بین المللی کشورهایی که میزان سرانه آب آنها بین 1000 تا 1700 متر مکعب باشد با کمبود آب مواجه هستند و میزان 1000 مترمکعب سرانه آب را مرز کم آبی تعیین کرده اند .برای روشن تر شدن بحث ، وضعیت آب بر روی کره زمین را در جدول زیر ارائه می دهیم.

یکی از بزرگترین چالش های دیپلماتیک در آغاز دوران کمبود آب آشامیدنی این است که آیا کشورهامی توانند به طور دوستانه از 263 حوضه ی رود ، سیستم ناپیدای زیرزمینی و یخچال های طبیعی بی شماری که فراسوی مرزهای بین المللی واقع می باشند ، به طور اشتراکی استفاده کنند یا نه ؟

در حال حاضر کمبود آب ، تنش هایی را در سطح بین المللی ایجاد می کند .در حدود نیمی از جمعیت دنیا در حوزه ی رودخانه هایی که در دو طرف مرزها جاری هستند زندگی می کنند.

قاره ی آفریقا دارای 80 رودخانه ی میان مرزی است . به عنوان مثال رودخانه ی نیل ، باید بین 9 کشور تقسیم شود. هم اکنون در بسیاری از کشورهای قاره یآفریقا مانند کنیا ، سومالی ، نیجریه ، بورکینا فاسو ، مالی و چاد درگیری های شدیدی بر سرآب وجود دارد.

برخی از این درگیری ها ؛بر سر آب رودخانه های مرزی و مشترک می باشد ، به طوری که 261 رودخانه در دنیا وجود دارد که از میان 2 کشور می گذرد و حداقل 2 کشور باید آب آن را بین خود تقسیم کنند . نمونه ای از این رودخانه ها ، رودخانه ی هیرمند است .